عقد مزارعه چه شرایطی دارد و ارکان آن چیست؟ آشنایی با حقوق زارع

یکی از عقود پرکاربر در زمینه کشاورزی عقد مزارعه است. به این معنا که دو نفر با یکدیگر قرارداد می‌بندند تا یکی از طرفین از زمین برای انجام کشت استفاده کند و سود را تفسیم کند. به دلیل اهمیت این عقد تصمیم داریم تا در این مقاله نکاتی در این باره بیان کنیم.

عقد مزارعه چیست؟

همانطور که در مقدمه بیان شد عقد مزارعه عقدی است که بین مالک زمین و فردی که قصد دارد در زمین محصولی کشت کند. در این صورت پس از عقد محصول به صورت مساوی و یا هر طریق دیگری که طرفین توافق کردند، تقسیم می‌شود.

برای مثال اگر فرد الف زمینی داشته باشد و یا از زمینی منتفع باشد می‌تواند با فرد ب این نوع عقد را منعقد کنند و برای یک مدت مشخص یک محصول مشخص در زمین  کشت بشود. اگر این دونفر بر کشت برنج با یکدیگر توافق کرده باشند، پس از این که محصول برنج آماده برداشت شد سود حاصل از فروش برنج طبق توافقی که این دو نفر با یکدیگر کرده‌اند تقسیم می‌شود.

باید توجه داشته باشید که لازم است مالک و زارع  حتما بر سر تقسیم سود حاصل از فروش محصول توافق کنند و اگر توافقی صورت نگیرد نمی‌توان نام این عقد را مزارعه گذاشت.

شرایط مربوط به این نوع عقد

از مهمترین شرایطی که باید در هنگام انعقاد عقد، زارع  و مالک زمین به آن توجه کنند شامل موارد ذیل است:

• لازم است که مدت زمان عقد مشخص شود. باید توجه داشته باشید که مدت هم نباید به گونه‌ای باشد که برای کشت محصول ناکافی است و یا اگر در مدت ذکر شده کاشت محصول ممکن نباشد هم عقد باطل است.

برای مثال برای کشت سبزیجاتی مانند کاهو اگر مدت سه ماه را در نظر بگیرید و یا بیان کنید که در زمستان از زمین استفاده کند، عقد باطل است به این خاطر که این مدت برای کاشت کاهو کافی نیست و از طرفی هم کاهو در تابستان رشد می‌کند.

• باید طرفین بر محصولی که قصد کشت آن را دارند با یکدیگر توافق کنند. به این معنا با توجه به زمینی که برای زراعت و کشت محصول در نظر گرفته شده است نوع زراعت هم مشخص شود.
• مشخص کنید چه کسی باید هزینه‌های مربوط به کاشت و زراعت محصول را بدهد. تمامی هزینه‌های مربوط به شخم زدن زمین و آبیاری و سایر هزینه‌ها باید مشخص شود.
• معین و مشخص بودن زمین مورد زراعت. باید مشخصات زمین مشخص شود و یا توسط فرد زارع مشاهده شود.

ارکان عقد مزارعه

پس از اطلاع از تمامی شرایط لازم است برای انجام عقد و همچنین صحت عقد، به موارد ذیل که در قانون از آ« تحت عنوان ارکان یاد می‌شود هم توجه شود:

• وجود مالک زمین
• زارع و یا کشاورز

توجه شود که این دو نفر جزو طرفین عقد محسوب می‌شود. یعنی قرارداد بین این دو نفر امضا می‌شود.

• مدت عقد باید مشخص گردد. این مورد هم از شرایط این عقد و هم از ارکان محسوب می‌شود.
• لازم است که طرفین عقد یعنی مالک زمین و همچنین فرد زارع اهلیت برای انجام عقد را داشته باشند.
• ایحاب و قبول از طرف فرد زارع و همچنین از طرف مالک زمین باید صورت گیرد.

منظور از حقوق زارع در این عقد چیست؟

در موارد ذیل و در صورتی که زارع قادر به کشت نباشد قرارداد باطل محسوب می‌شود:

• در صورتی که زمین غیر قابل کشت باشد همانطور که بیان شد نیازی نیست تا زارع حق فسخ داشته باشد بلکه قرارداد باطل می‌شود.
• اگر در حین انجام عقد کشاورز یا زارع نتواند از زمین استفاده ببرد و محصول را کشت کند، مثلا به این خاطر که آب به زمین نمی‌رسد، در اینصورت امکان فسخ قرارداد از جانب فرد زارع و یا کشاورز وجود دارد.
• اگر مالک زمین شرط کند که کشت محصول حتما باید توسط زارع انجام شود؛ در صورت فوت زارع عقد منفسخ می‌شود. در این خصوص می‌توانید با وکیل ارث هم مشورت کنید تا از به ارث رسیدن حق مزارعه آگاه شوید.
• زارع یا کشاورز نباید فراموش بکند که از انجام کارهایی که تعدی و تفریط در ملک می‌باشد خود داری کند.
• همانطور که بیان شد هزینه‌هایی که مربوط به ملک و زمین است با مالک زمین است. این هزینه‌ها شامل هزینه  مالیات و.. می‌باشد. همچنین میتوان در مورد هزینه‌های مربوط به زراعت توافق شود اما معمولا این هزینه‌ها را باید زارع پرداخت کند.
• زارع می‌تواند قبل از شروع مدت قرارداد زمین را تحویل بگیرد تا بتواند مقدمات کشت و رزع را فراهم کند.

عقد مزارعه همراه با گروه وکلای تهران مدافع

قرارداد مزارعه یکی از مهمترین قرارداهایی است که مربوط به بخش کشاورزی است به همین خاطر باید توجه داشته باشید که این قرارداد را بدون هیچ گونه عیب و نقصی تنظیم کنید. همچنین قبل از تنظیم قرارداد با وکلای متخصص مشورت کنید تا شما را بهتر راهنمایی نمایند.

توصیه ما این است که با گروه وکلای تهران مدافع مشورت کنید. به این خاطر که گروه وکلای تهران مدافع از وکلای متخصص در زمینه کشاورزی تشکیل شده است و می‌تواند بهترین راهنمایی‌ها را به شما ارائه دهد. همچنین اگر قصد دارید کاربری زمین کشاورزی خود را تغییر بدهید تهران مدافع وکیل تغییر کاربری اراضی با تجربه را به شما معرفی می‌کند.

از طرفی توجه داشته باشید که وکلای متخصص تجربه زیادی دارند و شما می‌توانید از تجربه آنها نیز بهره ببرید. همچنین تهران مدافع خدمات مشاوره رایگان ارائه می‌دهد که بهترین فرصت برای مشورت در خصوص عقد مزارعه است. همچنین استفاده از وکیل ملکی بهترین گزینه برای افرادی است که می‌خواهند کارهای مربوط به ملک خود را انجام دهند.

جمع بندی

عقد مزارعه در بین کشاورزان و زمین داران رایج است و منظور عقدی است که مالک زمین برای مدتی معین در اختیار زارع یا یک کشاورز قرار می‌دهد تا یک محصول معین را کشت کند.

لازم است که محصول و زمین حتما مشخص شود و اگر مشخص نشود قرارداد باطل محسوب می‌شود. از طرفی هم در خصوص سود حاصل از فروش محصول هردو زارع  و مالک زمین باید با یکدیگر توافق کنند که چگونه تقسیم بندی انجام شود.

سوالات پایانی

حداکثر مدتی که باید برای قرارداد مزارعه قرارداده شود چقدر است؟

حداکثر مدت معمولا یکسال و به اندازه است که محصول کشت و برداشت شود.  به هرحال مدت باید به گونه‌ای باشد که امکان برداشت و کاشت محصول وجود داشته باشد.

آیا لازم است که حتما مالک زمین عقد مزارعه منعقد کند؟

در این نوع عقد حتما لازم نیست که یکی از طرفین مالک زمین باشد بلکه همانطور که بیان شد می‌تواند شخصی باشد که از زمین منتفع می‌شود یعنی مالک منافع باشد ویا حق تصرف در ملک را داشته باشد.