یکی از اصطلاحات پر تکرار در دعاوی مدنی و احکام قضایی، اعسار است که توسط محکومین اعلام شده و در این صورت به این فرد مُعسر گفته می‌شود. در این میان ترکیبات معروف دیگری مانند لایحه تجدید نظرخواهی اعسار و لایحه رد اعسار نیز وجود دارند که به طور مکرر به گوش می‌رسند و ممکن است در معنای آن‌ها شبهاتی وجود داشته باشد. در این مقاله قصد داریم علاوه بر پرداختن به این موضوع و ارائه نمونه لایحه تجدید نظرخواهی اعسار، درباره چگونگی نوشتنن نمونه دادخواست اعتراض به حکم اعسار و دیگر موارد مربوط این واژه نیز به تفصیل و با زبانی ساده، صحبت نماییم.
اعسار به چه معناست و در اصطلاح قانونی چه تعریفی دارد؟
اعسار از ریشه عُسر به معنای سخت، شدت و تنگدستی گرفته می‌شود و در لغت همان کاربردی را دارد که ریشه این کلمه در قرآن و روایات اسلامی داشته است. در اصلاح قانونی اعسار به حالتی گفته می‌شود که فردی توانایی مالی پرداخت مبالغ مربوط به دعاوی مدنی را نداشته و از پرداخت حکم اعلام شده، به دلیل عدم تمکین مالی سر باز می‌زند. این حالت ممکن است برای هزینه دادرسی یک پرونده قانونی و یا برای حکم قضایی صادر شده به عنوان جریمه نقدی، غرامت، مهریه، نفقه و… اتفاق بیافتد و در تمام این صورت‌ها، به فردی که اعلام اعسار می‌کند، معسر گفته می‌شود.
آیا شماره تلفن وکیل را جهت مشاوره رایگان میخواهید؟
اگر در مورد اینکه چگونه اعسار را رد کنیم سوالی دارید می توانید به لینک مربوطه مراجعه کنید.
بنابراین می‌توان گفت در ساده‌ترین حالت، اعسار به عدم توانایی پرداخت یک حکم حقوقی گفته می‌شود و لایحه تجدید نظر خواهی اعسار و دادخواست اعتراض به حکم اعسار نیز همگی اصطلاحاتی خواهند بود که در همین مسیر، مورد استفاده افراد و وکلا قرار خواهند گرفت. در ادامه درباره هر یک از این اصطلاحات نیز به طور جداگانه صحبت خواهیم نمود.
لایحه تجدید نظرخواهی اعسار چیست؟
در مطلبی قبلا به موضوع نمونه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه پرداخته ایم. در این مطلب به تجدید نظر این موضوع خواهیم پرداخت.
ادعای اعسار از سوی محکومین، فرایندی رایج است که اغلب اوقات با کتمان کردن دارایی‌ها و روش‌هایی این چنینی انجام می‌گیرد. این مسئله بخصوص در پروندههای خانوادگی طلاق و موضوع مهریه بیش از هر زمان دیگری تکرار می‌شود. در این حالت، طرف مقابل (شاکی، زوجه یا…) میتواند در صورت پذیرش اعسار دادگاه، لایحه تجدید نظرخواهی اعسار را تنظیم و تسلیم دادگاه نماید. این لایحه به نوعی اعتراض به پذیرش اعسار متشاکی از سوی دادگاه و حکم صادر شده برای پرداخت دین خواهد بود. در این لایحه، فرد شاکی توضیحات خود را برای اثبات توانایی مالی طرف مقابل به دادگاه اعلام کرده و تقاضای بررسی مجدد اموال وی را خواهد داشت.
به طور کلی هدف لایحه تجدید نظرخواهی اعسار این است که به مقامات قضایی درباره توانایی مالی فرد معسر به اندازه‌ای بیش از میزان حکم صادره اطلاعات دهد. به عنوان مثال وقتی برای حکم مهریه، دادگاه پس از اعلام اعسار زوج، تقسیط پرداخت مهریه را به اندازه یک سکه در هر شش ماه اعلام می‌کند، زوجه میتواند با تنظیم لایحه تجدیدن ظرخواهی اعسار و توضیح درآمد و دارایی زوج، به حکم صادره اعتراض کرده و تقاضای تجدید نظر در رأی دادگاه را داشته باشد. در زیر تصویر نمونه لایجه تجدید نظرخواهی اعسار مربوط به یک پرونده مهریه را می‌بینید که از سوی زوجه (یا وکیل قانونی وی) تنظیم شده است:
اعتراض به حکم اعسار چیست؟ در چه صورتی صادر می شود؟
در تمامی دعاوی مدنی و کیفری چنانچه پس از رأی تجدید نظر همچنان اعتراضی به حکم نهایی وجود داشته باشد، پرونده برای رسیدگی بیشتر به دیوان عالی کشور ارجاع خواهد شد. اما درباره مسائل مالی و ادعای اعسار طبق مقررات آئین دادرسی مدنی کشور، اعتراضات مربوط به حکم اعسار تنها در حد رأی تجدید نظرخواهی محدود خواهد شد و چنین پرونده‌هایی به دیوان عدالت عالی کشور ارجاع نخواهند گردید.
اعتراض به حکم اعسار از سوی شاکیان پرونده انجام می‌گیرد و زمانی اتفاق می‌افتد که دادگاه ادعای اعسار محکومُ‌به را پذیرفته و رأی به اعسار داده باشد. در این صورت است که شاکیان می‌توانند نسبت به این حکم تنها یکبار اعتراض کرده و چنانچه اعتراض آنان بی‌ثمر باشد و در بررسی مجدد نیز حکم به اعسار صادر شود، در این صورت هزینه دادرسی مجدد و حق‌الوکاله وکیل بر عهده شاکیان پرونده خواهد بود. اما اگر اعتراض به حکم اعسار مورد قبول واقع شود و دادگاه در بررسی مجدد پی به فریب‌کاری محکومُ‌به و شهود وی ببرد، در این صورت علاوه بر اینکه تمام هزینه‌های دادرسی و حق‌الوکاله بر عهده محکوم خواهد بود، احتمال اینکه حکم حبس نیز علاوه بر حکم پرداخت دِین برای متشاکی بریده شود، وجود خواهد داشت. همچنین شاهدینی که شهادت به اعسار فرد داده باشند نیز ممکن است به جرم فریب دادگاه به حبس تعزیری محکوم شوند.
لایحه رد اعسار چیست؟ دلیل رد اعسار چیست؟
طبق ماده ۶ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی فرد محکوم میتواند ادعای اعسار کرده و حکم ناتوانی مالی از دادگاه بگیرد. البته این حکم پس از بررسی‌های دقیق از سوی مراجع قضایی صادر خواهد شد و همچنین با استناد به ماده ذکر شده قانون، امکان اعتراض به این حکم نیز وجود دارد. به لایحه‌ای که فرد شاکی (طلبکار، زوجه یا…) برای توضیح درآمد و دارایی فرد متشاکی و اعتراض به حکم صادر شده تنظیم می‌کند، لایحه رد اعسار گفته می‌شود.
دلیل رد اعسار ممکن است اشاره به اموال پنهان شده فرد محکوم باشد. به عنوان مثال در پروندههای خانوادگی ممکن است زوج ملک یا دارایی خود را به نام یکی از اعضای خانواده خود کند تا امکان رصد آن توسط مراجع قضایی وجود نداشته باشد. یا ممکن است ملکی بدون سند مالکیت ثبت شده در اداره ثبت اسناد داشته باشد (ملک یا زمین نسق) که امکان رصد آن توسط مراجع قضایی وجود ندارد و در لایحه رد اعسار به آن اشاره می‌شود. در این صورت اگر ادعاهای اعلام شده در لایحه اثبات شود، حکم رد اعسار برای فرد محکوم صادر خواهد شد و حکم جدید، دستور به مصادره دارایی را خواهد داد.
سؤالات متداول
- چه مقدار از درآمد ماهانه فرد معسر قابل توقیف است؟
این موضوع در پروندههای خانوادگی و بدهیهای تجاری متفاوت است. اما بر اساس قانون، توقیف بیش از یک چهارم درآمد ماهانه زوج در پرونده مهریه و نفغه ممکن نیست و حکم صادره در نهایت میتواند همین مقدار از درآمد یا حقوق را جهت پرداخت دِین تخصیص دهد.
- در صورتی که درخواست طلاق از سوی زوج باشد، حکم اعسار چگونه است؟
در صورتی که دادخواست طلاق از سوی مرد صادر شده باشد و پس از ایجاد پرونده قضایی مرد ادعای اعسار نماید، حکم اعسار همچنان مثل همیشه جاری خواهد بود. اما اگر اعسار مرد در دادگاه رد شود، آن‌گاه مادامی که مرد تمام مهریه را (حتی اگر بیش از ۱۱۰ سکه باشد) پرداخت نکند، حکم نهایی برای طلاق صادر نخواهد شد.
- چه عواملی ملاک اصلی دادگاه برای پذیرش یا رد اعسار است؟
پذیرش یا رد اعسار با توجه به میزان بدهی (یا مهریه) و تمام درآمدها و دارایی‌های فرد محکوم انجام می‌گیرد. در این فرایند کلیه دارایی‌های منقول و غیرمنقول و همچنین کلیه درآمدهای جاری ثبت شده فرد در تمامی حساب‌های بانکی وی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
- احکام احتمالی برای کسانی که اقدام به گمراهی دادگاه برای اثبات اعسار خود نمایند چیست؟
گمراهی دادگاه برای اثبات اعسار میتواند با کمک افرادی در نزدیکی فرد محکوم انجام گیرد. در صورت اثبات این موضوع، هم فرد محکوم و هم کسانی که در این مسیر به وی کمک کرده باشند، محکوم به احکامی نظیر اینها خواهند شد: حکم حبس تعزیری، ممنوع الخروجی از کشور، ممنوعیت در تأسیس شرکت، عدم امکان داشتن مسئولیتهای مهم (عضو هیأت مدیره یا مدیرعامل) ، عدم امکان دریافت تسهیلات از بانک (بجز وامهای ضروری) ، ممنوعیت گرفتن چک و… .
اشتراک در شبکه اجتماعی
اشتراک در
فیسبوک
اشتراک در
توییتر
اشتراک در
واتساپ
اشتراک در
تلگرام
مطالب مرتبط با این موضوع
