اجرت المثل زن چیست؟ آشنایی با مبانی فقهی و حقوقی آن توسط وکیل

از دیرباز تا اکنون مرسوم است که زنان متاهل در منزل شوهر کارهایی مانند نظافت و آشپزی خانه را انجام میداده‌اند. زنان برای انجام این کارها می‌توانند پولی دریافت کنند که به آن اجرت المثل زن میگوییند و از لحاظ شرعی و قانونی قابل دریافت است. در این مقاله ما نکاتی درباره این حق مالی زن بیان می‌کنیم.

اجرت المثل زن چیست؟

اجرت المثل به معنای پرداخت پول در قبال کار شخص دیگری است برای مثال دو فرد “الف” و “ب” را درنظر بگیرید، اگر فرد “الف” کاری را برای فرد “ب” انجام بدهد و قصد انجام آن کار را به صورت رایگان نداشته باشد میتواند از فرد “ب” اجرت المثل کارهایی که انجام داده است را دریافت کند. از لحاظ حقوقی این مفهوم به معنای دریافت پول در قبال انجام کارهای منزل است. گاهی اوقات از آن تحت عنوان اجرت المثل ایام زوجیت نیز یاد می‌شود که با در نظر گرفتن شرایطی محاسبه و سپس پرداخت می‌گردد. به خصوص در هنگام طلاق سعی می‌شود تکلیف آن مشخص شود. پرداخت اجرت المثل زن خانه دار فقط زمانی امکان پذیر است که زن قصد انجام کارهای منزل را به صورت رایگان نداشته باشد و در صورتی که ثابت بشود که زن با قصد تبرع، که از آن تحت عنوان با قصد رایگان نبودن نیز یاد می‌شود، آن کارها را انجام داده است دیگر نمیتوان به او این حق مالی را پرداخت نمود.

شرایط دریافت اجرت المثل زن

برای دریافت پولی که زن در قبال کارهای منزل انجام داده است ، لازم است که زن خانه دار یک‌سری از شرایط را دارا باشد تا بتواند آن را دریافت کند:

• لازم است زن کارهایی را انجام دهد که شرعا و قانونا برعهده او نیست برای مثال آشپزی کردن، ظرف شستن، غذا پختن و… شرعا و قانونا بر عهده زن نیست.
• باید این کارها به تقاضا و دستور شوهر انجام شده باشد و تا زمانی که شوهر تقاضایی برای انجام این کارها را نداشته باشد نمیتوان درخواست اجرت المثل کرد.
• زن در هنگام انجام کارهای منزل که شرعا وظیفه ای برعهده او نبوده است قصد تبرع یا مجانی بودن را نداشته باشد. به این معنا که این حق مالی زن، تنها زمانی به او تعلق می‌گیرد که زن قصد دریافت پول در قبال انجام این وظابف را داشته است.

البته لازم است که بیان کنیم که برای دریافتش، هم در فقه و هم در حقوق بحث‌هایی وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

مبانی فقهی

در رابطه با ماهیت دریافت اجرت المثل روایات و بحث‌های زیادی وجود دارد که اما مهمترین روایت در این رابطه شامل موارد ذیل می‌شود:

• احترام به مال فرد مسلمان: به این معنا که در مال فرد مسلمان نمیتوان به طور مجانی تصرف کرد و حقوق او را پایمال کرد و نادیده گرفت به این خاطر که تجاوز به حقوق فرد مسلمان جایز نیست. بنابراین بر طبق این دیدگاه نمیتوان بدون تقاضا و دستور شوهر در مال او تصرف کرد و برای او کارهای منزلش را انجام داد.
• بنای عقلا: منظور از بنای عقلا این است که از لحاظ عقلی مال یک فرد برای او است و بدون اجازه او از کنترلش خارج نمی‌شود و فرد دیگری نمیتواند بدون اجازه صاحب مال در آن تصرف کند و این یک امر بدیهی و عقلانی است بنابراین در هنگامی که زن در خانه شوهر کارهای منزلش را برای او انجام می‌دهد عقلانی و بدیهی است که این کارهای به دستور و تقاضای شوهر بوده است.

مبانی حقوقی

در رابطه با مبانی حقوقی هم دادگاه مکلف است در هنگامی که حکم طلاق را صادر می‌کند تکلیف تمامی حقوق مالی زن  را نیز مشخص کند. از طرفی در صورتی که طلاق از طرف زن باشد و یا اینکه مرد به دلیل سوء رفتارِ زن تقاضای طلاق داده باشد، زن مستحق دریافت آن نیست.

به عبارت دیگر هنگامی که زن با درخواست طلاق مواجهه شود میتواند از دادگاه تقاضای دریافت اجرت المثل را نیز داشته باشد که البته همانطور که بیان شد دادگاه مکلف است تکلیف تمامی حقوق مالی زن را مشخص کند اما در موارد غیر از طلاق، زن می‌تواند طی دادخواستی تقاضای دریافت این مقدار از حقوق خود را از دادگاه داشته باشد. تبصره الحاقی ماده ۳۳۶ قانون مدنی و ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده بیانگر موارد ذکر شده است.

محاسبه و نحوه پرداخت

برای پرداخت اجرت المثل معمولا طبق نظر کارشناس عمل ‌می‌شود. کارشناس معمولا پس از شنیدن اظهارات زوجین و تحقیق درباره اوضاع زندگی آنها در طول زندگی مشترک و کارهایی که زن در این مدت در منزل شوهر و به دستور شوهر انجام می‌داده است میزان آن را مشخص می‌کند. همچنین دادگاه شرایط مالی زوج را نیز برای پرداخت مقدار پولی که باید به زن داده شود، در نظر می‌گیرد و به طول مدت زناشویی و نوع کاری که زن خارج از تکلیف شرعی خود به دستور شوهر انجام میداده است نیز توجه می‌کند.

گاهی اجرت المثل زن با شرط تنصیف اموال با هم محاسبه می‌شود و با یکدیگر منافاتی ندارد. گاهی اوقات هم برخی از قضات بیان می‌کنند که عرفا دریافت پول برای کارهایی که زن در خانه انجام داده است، جایز نیست به این خاطر که زنان به طور رایگان در خانه کار می‌کنند؛ اما با اینحال اثبات این که زن به طور رایگان کار می‌کرده است نیز تقریبا امکان پذیر نیست.

جمع بندی

اجرت المثل زن هم مبنای حقوقی و هم مبنای فقهی دارد بنابراین زن می‌تواند با بیان اینکه قصد انجام کارهای منزل را به صورت رایگان نداشته است اجرت المثل ایام زوجیت را دریافت کند و باید بدانید که امکان دریافت آن  تنها زمانی میسر می‌شود که زن با تقاضای شوهر کارهای منزل را انجام داده باشد. محاسبه و پرداخت این حق مالی  با نظر کارشناس و طول مدت زندگی مشترک انجام میشود و سپس توسط شوهر پرداخت می‌گردد.

دریافت اجرت المثل زن با گروه وکلای تهران مدافع

برای اینکه زنان خانه دار بتوانند این حق مالی خود را دریافت کنند نیاز است در ابتدا با وکلای با تجربه در این خصوص مشورت نماییند. همچنین می‌توانید جهت دریافت اجرت المثل زن دادخواست تنظیم کنید و پیشنهاد ما برای شما این است که از راهنمایی وکیل در این مرحله استفاده کنید. گروه وکلای تهران مدافع میتوانند در این زمینه به شما کمک فراوانی کند کافی است با ما تماس بگیرید.

سوالات متداول

در چه صورتی اجرت المثل به زن تعلق نمی‌گیرد؟

در صورتی که ثابت شود زن کارهای خانه را با قصد رایگان بودن انجام داده است و همچنین درخواستی از طرف شوهر برای انجام کارهای منزل صورت نگرفته باشد.

در صورت درخواست طلاق از طرف زن آیا بازهم اجرت المثل به زن تعلق می‌گیرد؟

در صورت طلاق از طرف زن که گاهی اوقات به آن طلاق توافقی هم می‌گویند زوجین باید تکلیف تمامی حقوق مالی خود را مشخص کنند و اگر توافق کرده باشند که زن مستحق دریافت این حق مالی است بله به او تعلق می‌گیرد.