آشنایی کامل با دیه دندان در سال ۱۴۰۴ نوشته شده توسط وکیل پایه یک دادگستری

تنهای با آشنایی بسیار جزئی از موارد جرم انگاری شده در قانون مجازات اسلامی، می توان دریافت که در برابر بسیاری از آسیب های وارده ی جبران پذیر و غیرقابل جبران، مانند ضرب و جرح اعضای بدن شاکی و یا قتل وی، شیوه ای از جبران خسارت به نام “دیه” وجود دارد.

در جرایم مذکور در قانون مجازات اسلامی، یکی از مواردی که در صورت آسیب، برای آن دیه تعیین شده است، انواع آسیب های وارده به دندان می باشد. این آسیب ها شامل شکستگی، اعمالی که موجب سیاه شدن دائمی دندان شده ، ترک خوردن و ضربات این چنینی می شود که در ادامه مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

در خصوص نحوه ی محاسبه و میزان دیه دندان ها، علی الاصول نمی توان مقدار معینی برای آن تعیین کرد و بسته به نوع دندان (دندان های جلو یا عقب) و شدت آسیب وارده، مقدار دیه متفاوت خواهد بود. در ادامه با ذکر مواد مربوط به دیه دندان در قانون مجازات اسلامی، انواع آسیب های وارده را به صورت جزئی شرح خواهیم داد.

دیه دندان در قانون مجازات اسلامی

مبحث هفتم قانون مجازات اسلامی، از  در مواد ۶۱۶ الی ۶۲۵ اختصاصا به مبحث دیه دندان پرداخته شده است. بدین شرح که:

ماده ۶۱۶: از بین بردن تمام دندان های دائم بیست وهشتگانه دیه کامل دارد که به ترتیب زیر توزیع می‌شود:

الف- دندان های جلو که عبارتند از: پیش، چهارتایی و نیش که از هر کدام دو عدد در بالا و دو عدد در پایین میروید و جمعاً دوازده عدد است، هر کدام یک بیستم دیه کامل دارد.

ب- دندان های عقب که در چهار سمت پایانی از بالا و پایین در هر کدام یک ضاحک و سه ضرس قرار دارد و جمعاً شانزده عدد است، هر کدام یک چهلم دیه کامل دارد.

ماده ۶۱۷: دندان های اضافی به هر نام که باشد و به هر نحو که روییده باشد اگر در کندن آنها نقصی حاصل شود، ارش ثابت می‌گردد و اگر هیچگونه نقصی حاصل نشود ارش نیز ندارد.

تبصره ۱- هرگاه در کندن دندان زائد نقصی حاصل نشود لکن جراحتی به وجود آید، برای جراحت مزبور، ارش ثابت است.

تبصره ۲- هرگاه در مورد اینکه دندان کنده شده اصلی است یا زائد، تردید وجود داشته باشد و با رجوع به کارشناس، زائد یا اصلی بودن آن مشخص نشود، اقل الامرین از دیه دندان اصلی و ارش دندان زائد پرداخت می‌شود.

ماده ۶۱۸: هرگاه دندان های اصلی دائمی از بیست وهشت عدد کمتر باشد به همان نسبت از دیه کامل کاهش مییابد خواه خلقتاً کمتر باشد یا در اثر عارضه ای کم شده باشد.

ماده ۶۱۹: در میزان دیه تفاوتی میان دندان هایی که رنگ های گوناگون دارند، وجود ندارد و اگر دندانی در اثر جنایت، سیاه شود و نیفتد دیه آن دوسوم دیه همان دندان است و دیه دندانی که قبلاً سیاه شده است، یک سوم دیه همان دندان است.

تبصره – در تغییر رنگ دندان، بدون آنکه سیاه شود یا منفعت آن از بین برود، ارش ثابت است و اگر پس از آن شخصی دندان مزبور را بکند، باید دیه کامل همان دندان را بدهد.

ماده ۶۲۰: ایجاد ترک یا لق کردن دندان هرگاه در حکم از بین بردن آن باشد، موجب دیه همان دندان و در غیر این صورت موجب ارش است.

ماده ۶۲۱: کندن دندان لق یا ترک خورده که منفعت آن باقی است، موجب دیه همان دندان و در غیر این صورت موجب ارش است.

ماده ۶۲۲: شکستن آن مقدار از دندان که نمایان است با بقای ریشه، دیه همان دندان را دارد و اگر کسی بعد از شکستن مقدار مزبور ریشه را بکند، خواه مرتکب کسی باشد که مقدار نمایان دندان را شکسته است یا دیگری، ارش تعیین می‌شود.

تبصره ۱- شکستن مقداری از قسمت نمایان دندان به همان نسبت دیه دارد.

تبصره ۲- هرگاه قسمتی از دندان کنده شده در اثر جنایت یا عارضه ای قبلاً از بین رفته باشد به همان نسبت از دیه دندان کاهش مییابد.

ماده ۶۲۳: در کندن دندان شیری یک صدم دیه کامل ثابت است مگر اینکه کندن آن موجب گردد دندان دائمی نروید که در این صورت باید دیه کامل دندان دائمی پرداخت شود.

تبصره- شکستن، معیوب کردن و شکافتن دندان شیری موجب ارش است.

ماده ۶۲۴: با کنده شدن دندان دائمی دیه همان دندان ثابت می‌شود، اگرچه دوباره در محل آن، دندان دیگری بروید و مانند سابق شود و چنانچه شخصی دندان روییده شده را دوباره بکند، باید دیه کامل همان دندان را بپردازد.

ماده ۶۲۵: هرگاه به جای دندان کنده شده دندان دیگری یا همان دندان قرار گیرد و مانند دندان اصلی دارای حس و حیات شود، کندن آن، دیه همان دندان را دارد لکن اگر دارای حس و حیات نباشد، کندن آن موجب ضمان مالی است.

با توجه به آنچه در مواد بالا ذکر شده است، میتوان گفت برای فردی بالغ که بین ۲۸ تا ۳۲ دندان کامل دارد، «دیه کامل دندان» به ۲۸ دندان دایمی فرد تعلق خواهد گرفت. برای محاسبه دیه کامل ۲۸ دندان، به روش زیر عمل میشود:

با در نظر گرفتن تقسیم بندی دندان به دندان های جلو و عقب که در ماده ۶۱۶ به آن اشاره شده است، با احتساب دندان های پیشین و نیش در قسمت دندان های جلویی به تعداد ۱۲ عدد و هم چنین دندان های عقب به تعداد ۱۶ عدد، ورود آسیب به هر یک از دندان های جلو حدود یک بیستم دیه کل دندان ها و آسیب به هریک از دندان های عقب، مستلزم پرداخت یک چهلم دیه کامل دندان ها هستند.

دیه انواع آسیب به دندان ها

همانطور که در بخش های ابتدایی این گفتار به آن اشاره شد، آسیب های وارده به دندان ممکن است به اشکال مختلفی باشد از جمله شکستن، ترک برداشتن، لق شدن و سیاه شدن. در ادامه با توجه به مواد مذکور در قانون مجازات اسلامی، دیه هریک از آسیب های وارده را بررسی خواهیم کرد.

۱- دیه دندان شکسته یا لق شده: در خصوص شکستگی یا لق شدگی، از آنجایی که این عمل با شدت متفاوتی ممکن است اتفاق بیفتد، میزان دیه نیز در آن ثابت نیست. بنابراین باتوجه به میزان شکستگی و تشخیص اینکه شکستگی کامل رخ داده یا دندان تنها ترک برداشته است، مبلغ دیه می تواند کم یا زیاد شود. اما آنچه قطعی و به عنوان اصل پذیرفته شده، این است که ضربه چه باعث شکستگی و یا باعث ترک خورد و لق شدن شود، اگر دندان کارایی خود را از دست داده باشد، دیه یک دندان کامل (با توجه به جلو یا عقب بودن آن) تعلق میگیرد.

در خصوص این موضوع همچنین در ماده ۶۲۰ اشاره شده است که اگر آسیب در حدی باشد که نقصی در نمای ظاهری دندان ایجاد شود، دیه کامل یک دندان سالم تعلق خواهد گرفت (اگرچه در صورتی که دندان از قبل آسیب دیده باشد، میزان آسیب وارده از مبلغ دیه کسر خواهد شد).

– دیه دندان سیاه شده: گاهی به علت نفوذ مواد شیمیایی یا ایجاد شرایطی که رنگ دندان به صورت دایمی تغییر پیدا کرده و سیاه میشود.  در این شرایط مبحثی تحت عنوان دیه دندان سیاه شده در قانون مجازات اسلامی مطرح شده است. بدین ترتیب اگر بر اثر آسیب عمدی و یا تجویز داروی مناسب توسط دکتر معالج، دندان ها به صورت دایمی سیاه شوند، دیه تعلق خواهد گرفت.

در خصوص این موضوع، ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی اذعان میدارد که اگر در اثر ایراد ضربات دندان سیاه شود اما شکسته، لق و یا کنده نشود، میزان دیه، دو سوم  دندان شکسته خواهد بود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مبحث «دیه دندان» با موسسه حقوقی تهران مدافع تماس حاصل فرمایید.

سوالات متداول:

۱- آیا دیه تعلق گرفته به دندان های عقب و جلو با هم متفاوت است؟

بله. با توجه به نوع دندان های جلو وعقب که شامل دندان های نیش یا پیشین میشوند، میزان دیه متفاوت خواهد بود. بدین ترتیب که ۱۲ دندان جلویی به ارزش یک بیستم دیه کامل دندان ها و ۱۶ دندان عقب به ارزش یک چهام دیه کامل دندان ها هستند.

۲- حدود مبلغ دیه ازبین رفتن دندان ها چه مقدار است؟

با توجه به جدول نرخ دیه دندان ارایه شده در سال ۱۴۰۲، مبلغ دیه کامل دندان ها حدود ۶۰۰ میلیون تومان، دیه هر دندان جلویی حدود ۳۰ میلیون تومان و دیه هر دندان عقب حدود ۱۵ میلیون تومان است.