برای شکایت چک برگشتی به کجا مراجعه کنیم؟

چک برگه ای از یک دسته چک چند برگی میباشد که به منزله ی پول نقد بوده و شخص صادرکننده با پشتوانه ی مالی که در بانک دارد با صدور این کاغذ به شخص دریافت کننده تضمین میدهد که طلب او آماده ی دریافت از بانک است.

حال درصورتیکه مبلغ چک صادرشده از سوی شخص با پولی که وی در حساب بانکی خود دارد همخوانی نداشته باشد و پشتوانه ی مالی او در بانک کفاف نقد کردن چک را نداشته باشد، اصلاحا چک بلامحل یا “چک برگشتی” نامیده میشود.

بدین ترتیب دارنده ی چک بعد از مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام مبلغ یا حتی بخشی از مبلغ چک، میتواند اقدام به شکایت حقوقی یا کیفری کند. برای شکایت از چک برگشتی باتوجه به اینکه چک مدنظر از چه نوعی باشد راه های متفاوتی وجود دارد. قدم اول در شکایت از چک برگشتی، مشخص کردن حقوقی یا کیفری بودن چک است. باید توجه داشت که آگاهی صادر کننده از بلامحل بودن چک و یا عدم آگاهی او تاثیری در جرم انگاری آن نداشته و درهرصورت شخص مجرم شناخته می‌شود.

انواع شکایت از چک برگشتی

الف- شکایت ثبتی

به طور لی هر سندی که لازم الاجرا باشد، امکان شکایت و پیگیری ثبتی آن وجود دارد. به همین دلیل از آنجایی که چک نیز یک سند لازم الاجرا میباشد از این قاعده مستثنی نیست و با مراجعه به اداره ثبت اسناد میتوان فرایند شکایت ثبتی از چک را آغاز کرد.

برای شکایت ثبتی مراحلی باید طی شود از جمله:

• دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک صادرکننده ی چک
• به همراه داشتن مدارک لازم برای مراجعه به اداره ثبت
• پرداخت هزینه صدور اجرائیه به اداره ثبت
• ابلاغ اجرائیه به شخص بدهکار

همانطور که ذکر شد، مرحله ی اول، دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک میباشد. بنابراین یکی از شروط اصلی و اساسی شکایت به شیوه ثبتی، صدور چک از سوی یکی از بانک های مورد قبول و قانونی کشور میباشد و اگر چک از سوی موسسات اعتباری یا قرض الحسنه صادر شده باشد، تحت شکایت ثبتی قرار نمیگیرد.

در مرحله ی دوم، مدارکی از جمله اصل و فتوکپی چک برگشتی، گواهی عدم پرداخت بانک، مدارک هویتی دارنده ی چک و فرم تکمیل شده ی صدور اجرائیه که از اداره ثبت دریافت میشود به این اداره نقدیم گردد. پس از آن، مبلغ صدور اجرائیه که معادل ۵% مبلغ چک میباشد به اداره ثبت باید پرداخت شود و درصورت کافی و معتبر بودن مدارک، اجرائیه صادر میشود.

در مرحله ی بعد ابلاغیه از سوی اداره ثبت شخص صادرکننده فرستاده میشود و وی ۱۰ روز مهلت دارد تا مبلغ درج شده بر روی چک را فراهم نموده و یا اموال خود را جهت مصادره اعلام کند. همچنین وی در مدت زمان ذکر شده مهلت دارد تا تقاضای اعسار دهد.

ب- شکایت حقوقی

درصورتیکه چک فاقد وصف حقوقی باشد، میتواند تحت شکایت حقوقی قرار گرفته و شخص دارنده چک میتواند با پر کردن فرم دادخواست و ارائه ی آن به دادگاه، فرایند شکایت حقوقی خود را شروع کند. پیش از بررسی مراحل شکایت حقوقی، ابتدا باید بدانیم چه چک هایی تحت عنوان چک حقوقی قرار میگیرند.

در ادامه به شکایت خواهیم پرداخت که در آن اگر چک تحت عنوان شکایت کیفری قرار بگیرد، شخص دارنده ۶ ماه مهلت دارد تا چک برگشتی را پیگیری کند. حال اگر این ۶ ماه بگذرد و دارنده در مهلت مقرر شکایت کیفری خود را ثبت نکند، چک وجه کیفری خود را ازدست داده و تبدیل به چک حقوقی میشود.

علاوه بر مورد فوق چک های ذیل تحت عنوان چک حقوقی قرار میگیرند

• چک صادر شده جهت ضمانت و انجام تعهد
• چک مشروط
• چک سفید امضا
• چک مدت دار
• چک بدون تاریخ

پس از مشخص شدن نوع چک و تائید حقوقی بودن آن، مراحلی برای وصول آن باید طی شود. این مراحل عبارت است از:

۱- پر کردن فرم دادخواست با طلاعاتی مانند مشخصات هویتی خواهان و خوانده، موضوع دعوی و مبلغ چک و همچنین ذکر دلایل خواهان مبنی بر ثبت شکایت و تقدیم آن به دفتر دادگاه؛

۲- تعیین نوبت رسیدگی از سوی دادگاه

۳- صدور رای به نفع خواهان ( در صورت درخواست تجدید نظر از سوی خوانده، رای در دادگاه تجدیدنظر مجددا صادر میشود)؛

۴- صدور اجرائیه از سوی دفتر اجرائیه پس از دریافت حکم؛

۵- مهلت ۱۰ روزه ی محکوم برای پرداخت مطالبات؛

اگر محکوم طی مهلت مقرر مطالبات خواهان را نپردازد، دستور توقیف اموال او صادر میشود و درصورتیکه وی اموالی نداشته باشد، به درخواست خواهان، حکم جلب او صادر خواهد شد.

پ- شکایت کیفری

همانطور که در مطالب گذشته ذکر شد، چک از وجوه مختلف میتواند تحت انواع شکایات قرار بگیرد. یکی از پرکاربرد ترین شکایات، شکایت کیفری از چک برگشتی میباشد. به صورت کلی طبق قانون، صدور چک بلامحل جرم بوده و شخص صادرکننده به عنوان مجرم میتواند تحت شکایت کیفری قرار بگیرد.

پیش از بررسی فرایند شکایت کیفری باید دانست که سه نوع چک تحت شکایت کیفری قرار نمی گیرند:

الف- چک سفید امضا

ب- تمامی چک هایی که تحت عنوان چک حقوقی قرار میگیرند ( دربخش شکایت حقوقی به آن ها اشاره شده است)

پ- چک های نامشروع

ت- چک کیفری که دارنده ی چک از مهلت ۶ ماهه جهت برگشت زدن و همچنین ارائه دادخواست به دادسرا استفاده نکرده و دیر اقدام کند ( این نوع از چک پس از گذشت مهلت ۶ ماهه دیگر هرگز قابلیت شکایت کیفری ندارد).

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد لایحه دفاع خیانت در امانت چک می توانید به لینک مربوطه مراجعه کنید.

بدین ترتیب پس از مراجعه ی دارنده ی چک به بانک و عدم کفایت موجودی صادرکننده، شخص ۶ ماه از تاریخ صدور چک مهلت دارد تا چک را برگشت بزند و پس از برگشت زدن نیز ۶ ماه مهلت دارد تا به دادسرای محل بانکی که گواهی عدم پرداخت نسبت به چک صادر کرده مراجعه کند و فرایند ثبت شکایت کیفری خود را آغاز کند. بنابراین نکته ای که درخصوص شکایت کیفری بسیار حائز اهمیت میباشد، همین مهلت های ۶ ماهه است.

برای اطلاعات بیشتر در مورد مدت اعتبار چک برگشتی به لینک مربوطه مراجعه کنید.

پس از مراجعه به دادسرا و ثبت شکایت، شخص به عنوان کسی که چک بلامحل صادر کرده مجرم شناخته میشود و تحت پیگیرد کیفری و قانونی قرار میگیرد. اگر شکایت دارنده تنها منوط به مجرم بودن شخص از جهت صدور چک بلامحل باشد، دادسرا این فرایند را پیگیری میکند. اما اگر شخص غیر از جلب مجرم خواستار دریافت مبلغ درج شده بر روی چک باشد، باید دادخواست جداگانه ای به دفتر دادگاه تحویل دهد و در نوبت های مشخص به خواسته ی خواهان رسیدگی میشود.

جهت ارتباط با وکیل چک برگشتی میتوانید با گروه وکلای تهران مدافع تماس حاصل فرمایید.

پرسش‌های رایج:

مراجع صالح برای ثبت انواع شکایت کجاست؟

مرجع صالح برای شکایت ثبتی، اداره ثبت اسناد، برای شکایت حقوقی، دفتر حقوقی دادگاه محل بانک صادرکننده ی گواهی عدم پرداخت و برای شکایت کیفری دادسرای حوزه ی محل بانک صادرکننده میباشد.

آیا چکی که ثبت نشده قابلیت شکایت کیفری دارد؟

خیر. مطابق با قانون جدید صدور چک، چکی که ثبت نشده است قابلیت برگشت زدن و همچنین قابلیت هیچ نوع شکایتی را ندارد.