تصرف عدوانی چیست و آشنایی با انواع دعاوی آن

گاهی اوقات پیش می‌آید که ملک شما توسط فرد دیگری تصرف می‌شود. به این حالت تصرف عدوانی گفته می‌شود که شرایط خاصی دارد و لازم است که با مسائل و نکات قانونی آن آشنا شوید تا بتوانید در هنگام طرح دعوا در دادگاه دفاع مطلوبی داشته باشید. به همین خاطر ما در این مقاله با نکات مربوط به تصرف ملک دیگری به صورت عدوانی آشنا می‌شویم.

تصرف عدوانی به چه معناست؟

در ابتدا لازم است که به تعریف تصرف عدوانی و معنای آن بپردازیم. در واقع عدوان به معنای زور و اجبار است و تصرفی که عدوانی است به این معنا است فردی ملک دیگری را با زور و اجبار به دست بگیرد.

برای مثال اگر فرد «الف» زمینی داشته باشد و فرد «ب» از روی اجبار و زور زمین فرد «الف» را بگیرد؛ در اینجا فرد «ب» تصرف به اجبار و عدوانی انجام داده است. معمولا این تصرف برای اموالی مانند زمین و خانه و اموال غیرمنقول به کار می‌رود.

منظور از اموال غیر منقول اموالی است که قابلیت جابه جایی نداشته باشد مانند آپارتمان، زمین و… دعوایی که برای این نوع تصرف در دادگاه‌ها مطرح می‌شود به دو صورت کیفری و حقوقی است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

انواع تصرف از لحاظ قانونی

به لحاظ قانونی دعوای  تصرف می‌تواند هم حقوقی و هم به صورت کیفری مطرح شود. همانطور که می‌دانید دعوای که به صورت حقوقی است معمولا مجازات ندارد و یک حکم صادر می‌شود. در مورد دعوای تصرفی که به صورت حقوقی مطرح می‌شود، صرفا از خوانده دعوا طی یک حکم خواسته می‌شود که مال را به مالک اصلی برگرداند و مجازاتی مطرح نمی‌شود.

در حالی که همانطور که  بیان کردیم برای رفع تصرف کیفری مجازات و گاهی اوقات حبس در نظر گرفته می‌شود. این دو تصرف تفاوت‌هایی هم با یکدیگر دارند که در ادامه به توضیح تفاوت‌های آنان می‌پردازیم.

دعوای حقوقی تصرف عدوانی

در این گونه تصرف لازم است که متصرف قبلی ادعا کند فرد دیگری مال را از تصرف او بدون این که او رضایت داشته باشد خارج کرده است. برای مثال فرد «الف» قبلا بر زمینی تصرف داشته است و حال فرد «ب» بدون اجازه فرد «الف» بر زمین تصرف پیدا کرده است. بنابراین لازم است دردعوای این گونه تصرف نکات ذیل را به یاد داشته باشید:

• باید توجه داشته باشید که فرد «ب» سابقه تصرفی قبلا در ملک نداشته باشد. یعنی قبلا در ملک سکونت نکرده باشد.
• فرد «الف» باید قبلا در ملک تصرف کرده باشد یعنی سابقه تصرف داشته باشد. یعنی قبل از اینکه فرد «ب» زمین و یا ملک را تصرف کند فرد «الف» باید در آن زندگی میکرده است و یا از آن استفاده میکرده است. بنابراین نیاز است که فرد «الف» اثبات نماید که قبلا بر ملک تصرف داشته است.
• تصرف باید همراه با اجبار باشد و اگر متصرف اول با رضایت خود اجازه تصرف فرد دیگری را داده است این تصرف عدوانی محسوب نمی‌شود.
• برای اقامه این دعوا نیاز نیست که حتما مالک ادعا داشته باشد بلکه مستاجر ملک هم می‌تواند این دعوای حقوقی را مطرح کند.

بنابراین با احراز تمامی شرایط بالا می‌توانید دعوای تصرف حقوقی را مطرح کنید.

تصرف به لحاظ کیفری

در صورتی که دعوای تصرف به صورت کیفری مطرح شود، توسط دادگاه حکم صادر و متصرف به مجازات محکوم می‌شود. برای این دعوا لازم است که به نکات ذیل دقت کنید:

• در صورتی می‌توانید دعوای تصرف را به صورت کیفری مطرح کنید که ابتدا ثابت کنید یک عنصر مجرمانه رخ داده است، یعنی اثبات قصد مجرمانه  فرد متصرف.
• تنها مالک زمین و نماینده او می‌تواند شکایت کیفری کند و فرد دیگری که مالک زمین نیست تنها حق اقامه دعوای حقوقی را دارد نه کیفری.
• لازم است که برای دعوای کیفری ابتدا شکوائیه تنظیم شود.
• فردی که متصرف است نباید قبلا سابقه تصرف در ملک را داشته باشد.
• معمولا مجازاتی که برای تصرف کیفری در نظر گرفته می‌شود به صورت اعاده وضع به حالت سابق، رفع تصرف و حبس است.

نحوه طرح دعوای تصرف

برای این که دعوای تصرف عدوانی را مطرح کنید ابتدا همانطور که بیان کردیم لازم است که شرایط ذیل محقق گردد:

• اختلافی که به وجود آمده است مربوط به زمین، آپارتمان، خانه و دیگر اموال غیر منقول باشد.
• وجود یک فرد خواهان دعوا که ادعای تصرف داشته است.
• وجود خوانده دعوا که تمامی ادعاهای خواهان دعوا را انکار می‌کند.

برای اقامه دعوای حقوقی لازم است که دادخواست خود را مطرح کنید و سپس در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی آن دادخواست را ثبت کنید و سپس به دادگاه صالح مراجع نمایید.

اگر می‌خواهید دعوای تصرف را به صورت کیفری مطرح کنید با شکوائیه خود را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به ثبت برسانید و سپس در جلسات رسیدگی دادسرا شرکت نمایید. این دعوا به صورت فوری توسط دادگاه رسیدگی می‌شود.

تصرف عدوانی با گروه وکلای تهران مدافع

یکی از بهترین روش‌ها قبل از انجام هر دعوایی مشورت با وکیل متخصص است. وکلای متخصص در زمینه تصرف به صورت عدوانی می‌تواند کمک شایانی به شما در نحوه طرح دعاوی کیفری و حقوقی نماید و همچنین در تمامی مراحل مشورت‌های لازم را می‌دهد.

توصیه ما این است که حتما قبل از اینکه دعوای تصرف را مطرح کنید با گروه وکلای تهران مدافع مشورت نمایید تا هم از خدمات مشاوره رایگان تهران مدافع بهره مند شوید و هم با وکلای متخصص دعوای تصرف آشنا شوید و از تجربیات آنها استفاده کنید.

همچنین گاهی اوقات دعوای خلع ید با دعوای تصرف اشتباه گرفته می‌شود. به همین خاطر ما توصیه می‌کنیم با وکیل خلع ید مشاعی هم مشورت نمایید تا متوجه تفاوت‌های آنان شوید.

جمع بندی

تصرف عدوانی به معنای تصرف ملک با استفاده از زور و بدون رضایت فرد متصرف اول است. دعوای مربوط به این نوع تصرف به صورت حقوقی و کیفری مطرح می‌گردد. در دعوای کیفری فرد متصرف به مجازات حبس محکوم می‌شود.

لازم است که حتما مالی که در آن تصرف صورت گرفته است به صورت غیرمنقول باشد تا بتوانید دعوای تصرف مطرح کنید. برای طرح دعوای حقوقی باید دادخواست و برای طرح دعوای کیفری لازم است که شکوائیه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به ثبت برسانید.

سوالات پایانی

آیا نیاز است که برای تصرف عدوانی حقوقی، سند مالکیت برای احراز مالکیت آورده شود؟

خیر در صورتی که قصد دارید دعوای تصرف را به صورت حقوقی مطرح کنید صرفا باید ثابت کنید که قبلا در ملک تصرف داشتید و نیاز به سند مالکیت نیست.  

آیا دعوای خلع ید یا دعوای تصرف به صورت عدوانی یکی است؟

خیر دعوای خلع ید بر این مبنا است که قراردادی بین دو طرف وجود نداشته است و در واقع غصب صورت گرفته است ولی در دعوای تصرف صرف اثبات تصرف سابق کافی است.