دستور موقت توقف عملیات اجرایی چیست و چه زمانی صادر می شود؟

هر دعوای حقوقی از دو رکن خواهان و خوانده تشکیل میشود که عموما خوانده با فرض بر شکست و از دست دادن اموال و حقوق خود پا به عرصه میگذارد. بنابراین آنچه موجبات ترس خوانده را فراهم میکند این است که پس از شکست در دعوی، فورا باید تکلیف اموال و حق و حقوق او مشخص شود و دیگر فرصتی برای ارائه دلایل، اثبات و یا درخواست بررسی مجدد پرونده وجود نخواهد داشت. اما درخواست “دستور موقت توقف عملیات اجرایی” روشی است که به کمک آن میتوان فرایند دادرسی را دوباره شروع کرده و از توقیف و ازدست رفتن فوری اموال جلوگیری کرد.

در این خصوص ماده ۳۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی اظهار میدارد:

در اموری که تعیین تکلیف آن فوریت دارد، دادگاه به درخواست ذی نفع برابر مواد زیر دستور موقت صادر می نماید.

بنابراین تشخیص میزان فوریت درخواست خوانده مبنی بر دستور موقت، به رای دادگاه صالح رسیدگی کننده به دعوی بستگی دارد.

به صورت کلی عملیات اجرایی در خصوص سندی که در ثبت اسناد به ثبت رسیده و یا حکمی که در دادگاه صادر شده اعمال میشود. بنابراین دستور موقت توقف عملیات اجرایی، برای توقف فوری عملیات ابلاغ حکم، تا فرایند رسیدگی و درنهایت اجرای حکم درخواست میشود.

فرایند درخواست دستور موقت توقف عملیات اجرایی بدین صورت است که پس از ثبت درخواست در دفتر خدمات قضایی الکترونیکی و اقامه دعوی در فرم یک قالب مشخص (برگه چاپی)، دادگاه به بررسی میزان فوریت و امکان پذیری صدو رای دستور موقت میپردازد. از آنجایی که صدور این رای ممکن است منجر به ایجاد خساراتی احتمالی باشد، تامینی مناسب از خواهان دستور موقت گرفته خواهد شد. در قدم بعدی، در در صورتیکه درخواست رد شود، این عدم تائید به تنهایی قابلیت تجدید نظر و فرجام خواهی ندارد و خوانده در صورت اعتراض به اصل رای صادره میتواند در کنار آن اعتراض، به این موضوع نیز اشاره کند.

طبق آنچه گفته شد، توقف عملیات اجرایی شامل دو نوع توقف میشود:

• تامینی: در این نوع توقف، خوانده ی متضرر یا محکوم علیه، موقتا تا پیش از برطرف شدن قرار تامین، از دسترسی و تصرف در اموال خود منع میشود.
• اجرایی: در این نوع، با توجه به عملیات اجرای سند ثبت شده و یا اجرای حکم دادگاه، محکوم علیه به طور قانونی از تصرف در اموال خود منع میشود.

به طور کلی، در حالت عادی دلیلی مبنی بر توقف آنچه در حکم یا سند قید شده است وجود ندارد و توقیف عملیات اجرایی استثنایی بر مفاد حکم است. در این خصوص، ماده ۲۴ قانون اجرای احکام مدنی مقرر میدارد:

دادورز (‌مامور اجرا) بعد از شروع به اجرا نمی‌تواند اجرای حکم را تعطیل یا توقیف یا قطع نماید یا به تاخیر اندازد مگر به موجب قرار‌ دادگاهی که دستور اجرای حکم را داده یا دادگاهی که صلاحیت صدور دستور تاخیر اجرای حکم را دارد یا با ابراز رسید محکوم‌له دائر به وصول محکوم‌به یا رضایت کتبی او در تعطیل یا توقیف یا قطع یا تاخیر اجراء.

موارد توقف عملیات اجرایی

عملیات اجرایی به شش دلیل ممکن است توقف یابد که به عنوان مراجع ذی صلاح توقف شناخته میشوند:

• رضایت کتبی محکوم به مبنی بر توقف یا قطع عملیات اجرایی
• اعتراض شخص ثالث متضرر از اجرای عملیات
• صدور قرار قبول دادخواست واخواهی بدلیل عدم ابلاغی واقعی حکم به محکوم علیه
• عدم پیگیری محکوم له به مدت ۵ سال و برقراری مرور زمان و درنتیجه توقف اجرا
• قبول تجدیدنظر خواهی محکوم علیه با عذر موجه
• درخواست توقف عملیات از سوی صاحب حق بدلیل عدم پرداخت از سوی دستگاه اجرایی

جز موارد بالا، دلایل دیگری نیز وجود ندارند که به عنوان دلایل فرعی توقیف عملیات اجرایی شناخته میشوند از جمله:

• توقف عملیات اجرایی بدلیل فوت یا حجر محکوم علیه تا زمان مشخص شدن ورثه یا قیم
• عدم انطباق مال مورد تصرف محکوم علیه با آنچه محکوم له ادعا کرده است
• مالیت نداشتن مال توقیف شده
• پیدا شدن دلیل جدید مبنی بر نفع محکوم علیه

نمونه دادخواست دستور موقت توقیف عملیات اجرایی

همانطور که گفته شد، اقامه دعوی و ثبت دادخواست دستور موقت باید در فرمی مشخص و در دفتر خدمات قضایی به ثبت برسد. نمونه ای از این دادخواست:

خواهان: خانم/ آقای …/ کد ملی: …/ نشانی: …

خوانده: خانم/ آقای …/ کد ملی: …/ نشانی: …

وکیل: خانم/ آقای …/ کد ملی: …/ به نشانی: …

خواسته: تقاضای صدور دستور موقت به جهت توقیف عملیات اجرایی نسبت به پرونده کلاسه … به شماره … مطروحه در شعبه … اجرای احکام مجتمع قضائی …

دلایل و ضمائم: کپی مصدق مبایعه نامه شماره …/ وکالتنامه وکیل

نمونه رای دادگاه مبنی بر توقف عملیات اجرایی

متن رای:

درخصوص دادخواست آقا/خانم … به طرفیت آقا/خانم … به خواسته …

ابطال/توقف اجرائیه حکم شماره …. مورخ … صادره از دادگاه شعبه …

توضیحات اینکه خواهان توقف/بطال بیان داشته ……

همچنین از قراین و شواهد برمیآید که ……

النهایه این دادگاه صرف نظر از ادعای خوانده مبنی بر ….. نظر به اینکه خوانده ……. ، به استناد ماده ….. قرار توقیف/ ابطال رسیدگی صادر میگردد.

طرفین دعوی مکلف هستند پس از صدور نتیجه قطعی، مراتب را جهت رسیدگی به این شعبه اعلام نمایند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره حقوقی رایگان در خصوص مبحث “دستور موقت توقیف عملیات اجرایی” با موسسه حقوقی تهران مدافع تماس حاصل فرمایید.

سوالات متداول

اگر توقف عملیات جز طرفین دعوی به شخص دیگری آسیب بزند، فرایند شکایت چگونه است؟

همانطور که گفته شد، اعتراض ثالث ذی نفع نه تنها یکی از دلایل توقیف عملیات اجرایی است، بلکه یکی از مراجع ذی صلاح برای صدور این دادخواست به شمار میرود. بنابراین شخص ثالث ذی نفع، با همراع داشتن مدارک و توضیحات کامل در خصوص ارتباط وی با پرونده، دادخواست خود را در یکی از دفاتر خدمات قضایی به ثبت رسانده و درخواست او پس از رسیدگی، به دادگاه ارائه شده و خود شخص درصورت نیاز به توضیات تکمیلی، در یکی از جلسات دادگاه احضار میشود.

آیا ثبت درخواست ممکن است هزینه ی هنگفتی به جا بگذارد؟

ثبت دادخواست به تنهایی هزینه ای ندارد اما همانطور که در مطالب پیش ذکر شد، برای جلوگیری از آسیب های احتمالی، تامینی از خواهان به صورت چک، سفته یا سند گرفته میشود. در صورت خطرآفرین و یا آسیب زننده بودن دادخواست و توقف و عملیات، بخشی از تامین سپرده شده به دادگاه و یا تمام آن، برداشت خواهد شد.