چک چه نوع سندی است ؟ | نحوه صدور اجرائیه در قانون جدید چک

چک به عنوان یکی از ابزارهای تسهیل کننده ی پرداخت وجوه مالی یکی از پرکاربردترین اسناد در دست مردم است. بدین ترتیب ابتدا چک به عنوان یک سند تجاری، جایگزین پول نقد برای پرداخت های نقدی بود اما امروزه با وجود تفاوت در شکل کاربری آن، همچنان چک به عنوان یکی از اسناد مالی مورد استفاده بوده و با توجه به نیازهای مختلف افراد، در انواع متفاوت وجود داشته و مورد استفاده قرار میگیرد.

به صورت کلی چک نوشته ای است که از سمت صادرکننده ی چک تکمیل و امضا شده و شخص صادر کننده به بانک دستور میدهد تا از میزان پولی که او در آن بانک دارد، مبلغی کسر و به دریافت کننده ی چک داده شود. بدین ترتیب سه رکن اصلی چک شامل موارد زیر میشود:

• صادر کننده
• دارنده
• محال علیه یا بانک

برای اینکه چک از درجه اعتبار برخوردار بوده و توسط بانک پرداخت شود، باید شرایطی در آن وجود داشته باشد من جمله:

• تکمیل اطلاعات داخل چک توسط صادر کننده به صورت صحیح و بدون خط خوردگی
• صحت چک تنها با امضای صادر کننده (اثر انگشت یا مهر پذیرفته نیست)
• کفایت مبلغ موجود در حساب بانکی صادر کننده ی چک نسبت به مبلغی که در چک درج شده است
• پرداخت بلافاصله ی مبلغ داخل چک توسط بانک در صورتیکه چک برگشتی نباشد

لازم به ذکر است که ممکن است شخص صادر کننده برای پرداخت مبلغ چک به دریافت کننده از سوی بانک، شرط و شروطی را در نظر گرفته و آن را پشت نویسی کرده باشد. در این حالت وجود شرط و شروط تاثیری در پرداخت مبلغ از سوی بانک وجود نداشته و به محض دریافت آن، مبلغ پرداخت میشود.

انواع چک

چک انواع مختلفی دارد که بسته به موضوعی معامله، میتوان از انواع آن با کابردهای متفاوت استفاده کرد. ذیلا به انواع چک و موارد استفاده از آن ها اشاره شده است:

چک صیادی: چک صیادی همان چک عادی است که صادر کننده میتواند آن را در وجه افراد مختلف صادر کند و اعتبار آن وابسته به اعتبار شخص صادر کننده بوده و فاقد اعتبار پرداختی است. دلیل نامگذاری این چک به چک صیادی، این است که باید در سامانه صیاد ثبت شود.

چک تائید شده: تفاوت چک تائید شده با چک عادی، در اعتبار پرداختی چک تائید شده است. بدین ترتیب که بانک باید کفایت مبلغ داخل حساب شخص صادر کننده را ابتدا تائید کرده و حساب شخص را میزان وجه مندرج در چک مسدود و سپس وجه موردنظر را به دارنده ی چک پرداخت میکند.

چک بانکی (تضمین شده): این چک که تحت عنوان چک تضمین شده نیز شناخته میشود، در وجه خود بانک صادر کننده یا یکی از شعب آن بانک خواهد بود و بدین ترتیب پرداخت وجه از سمت خود بانک تضمین میشود.

چک بین بانکی (رمز دار): در این چک نیز به جای اشخاص عادی، چک در وجه بانک صادر میشود اما تفاوت آن با چک بانکی در این است که در چک بین بانکی، چک در وجه یک بانک دیگر به جز بانک صادرکننده خواهد بود و ابزار معامله ی مالی بین حساب صادرکننده و بانک دیگر میشود. بر روی چک بین بانکی یک رمز وجود دارد و به همین دلیل به آن چک رمزدار نیز گفته میشود.

چک مسافرتی (تراول چک): صادرکننده ی این چک بانک است نه افراد عادی و مبلغ چک بر روی آن نوشته شده است.

چک سفید امضا: در این نوع از چک، تنها اطلاعاتی که بر روی آن وجود دارد، امضای صادر کننده است و اطلاعات دیگر مانند نام دارنده یا تاریخ بر روی آن درج نشده است.

چک مدت دار (وعده دار): چکی است که علاوه بر تاریخ صدور، تاریخ سررسید نیز بر روی آن درج شده است و بین تاریخ صدور و سررسید حتما باید مدت مشخصی درنظر گرفته شده باشد و نمیتوان تاریخ صدور و سررسید را یک تاریخ نوشت.

چک چه نوع سندی است؟

در مطالب بالا گفته شد که چک نوعی سند تجاری است اما در قانون چک به تجاری بودن آن اشاره نشده است. درواقع اسناد تجاری به دو دسته ی عام و خاص تقسیم میشود:

• اسناد تجاری عام: شامل قبوض بارنامه
• اسناد تجاری خاص: شامل چک، سفته و برات

بدین ترتیب با توجه به دسته بندی اسناد تجاری میتوان گفت چک یک سند تجاری است اما در قانون چک به آن اشاره نشده است.

از طرف دیگر یکی از پرسش های همیشگی در خصوص چک این است که چک سند عادی است یا رسمی؟ به طور کلی میتوان گفت چک یک سند عادی است اما برخلاف باقی اسناد عادی، دربرابر مراجع قضایی از درجه اعتبار بالایی برخوردار بوده و به نوعی در حکم اسناد رسمی است بوده و میتوان برای آن اجرائیه صادر کرد. بنابراین چک یک سناد عادی، اما دارای امتیازات اسناد رسمی است.

نحوه صدور اجرائیه در قانون جدید چک

در قانون قدیم چک برای صدور اجرائیه درخصوص چک برگشتی باید شخص خواهان با ثبت دادخواست اجرائیه صدور چک را از دادگاه بخواهد و پس از چندین مرحله، تنها پس از حکم دادگاه اجرائیه ی چک برگشتی صادر میشد.

اما امروزه به دلیل سرعت مبادلات تجاری و عقب ماندن معاملات، صدور اجرائیه چک بدون حکم دادگاه انجام شده و دیگر نیازی به تقدیم دادخواست و پرداخت هزینه وصول چک نیست و با مراجعه به مراجع قضایی به صورت مستقیم میتوان اجرائیه را دریافت کرد.

البته برای صدور اجرائیه بدون حکم دادگاع شرایطی لازم است به شرح زیر

• چک مشروط نباشد؛ گفته شد حتئی در شرایطی که چک مشروط باشد، بانک باید وجه مندرج بر روی چک را به دریافت کننده پرداخت کند. اما در خصوص صدور اجرائیه، مشروط بودن چک باعث میشود صدور اجرائیه تنها با حکم دادگاه امکان پذیر باشد.
• چک تضامنی نبوده و جهت تضمین صادر نشده باشد
• عدم صدور گواهی پرداخت بدلیل درخواست صاحب حساب

جهت کسب مشاوره با وکیل چک برگشتی می توانید با گروه وکلای تهران مدافع تماس حاصل فرمایید.

سوالات متداول

درصورتکیه چک دچار خط خوردگی شود چه باید کرد؟

درصورتی که به دلیل اطلاعات به اشتباه نوشته شده و نیاز به اصلاح آن باشد، میتوان کلمات و اعداد درست را در پشت چک نوشت و با امضا، صحت اطلاعات را تائید کرد.

چه اطلاعاتی باید بر روی چک نوشته شود؟

اطلاعات مندرج بر روی چک شامل نام و نام خانوادگی صادر کننده و دریافت کننده، مبلغ چک به حروف و به عدد، تاریخ صدور و درصورت مدت دار بودن چک تاریخ سررسید، امضا و همچنین در صورت مشروط بودن چک، شروط انتخابی از سوی صادر کننده میتواند پشت چک نوشته و امضا شود.