تعریف و ارکان جرم پولشویی در قوانین ایران

امروزه بیش از هر زمانی جرایم مالی درصد بیشتری از دیگر جرایم را به خود اختصاص داده‌اند. افرادی که درگیر جرایمی مانند قاچاق و کلاهبرداری میشوند با تصور اینکه از این راه میتوانند پول زیادی بدست آورند، دست به هر راه و روشی میزنند تا بیش از پیش در این جرایم فرو رفته و پول بیشتری کسب کنند.

بدین ترتیب میتوان گفت پولشویی جرمی است که به تبع جرایمی مانند کلاهبرداری ایجاد شده و شخص مجرم پول هنگفتی که از راه نامشروع و غیرقانونی بدست آورده را مشروع نشان میدهد. درواقع اصطلاح “پولشویی” کلمه ای است که توسط خود افراد مجرم ساخته شده به این معنی که مجرمین پول کثیف و غیرقانونی را به پول تمیز و قانونی تبدیل میکنند.

با گذشت زمان، از آنجایی که کسب مال نامشروع برای مجرمین بسیار راحت تر از تلاش برای پول درآوردن بود، با شدت گرفتن این جرم، قانونی تحت عنوان قانون مبارزه با مبارزه با پولشویی تصویب شد. تعریف کامل جرم پولشویی در ماده ۲ این قانون آمده است:

جرم پولشویی عبارت است از

الف – بدست آوردن، به مالکیت درآوردن، نگهداری یا استفاده از آنچه از طریق فعالیت‌های غیرقانونی و نامشروع با آگاهی از اینکه به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه ارتکاب جرم بدست آمده است.

ب –تبدیل کردن پول، انتقال دادن پول‌های به دست آمده در جهت مخفی ‌کردن منشأ غیرقانونی آن اموال با اطلاع از اینکه این اموال مستقیماً یا به طور غیرمستقیم از طریق ارتکاب جرم به دست آمده است یا کمک به شخص مجرم به گونه ای که او مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد.

ج –  پنهان سازی، کتمان یا انکار ماهیت واقعی عمل مجرمانه، منشأ، منبع درآمد، محل، نقل و انتقال، یا تملیک اموالی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم بدست آمده باشد.”

باتوجه به متن ماده ۲ قانون پولشویی و تعاریف ارائه شده از آن میتوان گفت جرم پولشویی شامل مراحل زیر میباشد:

الف- تملیک: در مرحله ی اول باید جرمی به عنوان جرم اصلی مانند کلاهبرداری یا قاچاق یا هر جرم دیگری که از آن راه پول به صورت غیرقانونی دریافت میشود انجام شود. بنابراین اولین مرحله این است که از راه جرم اصلی، پول زیادی عاید شخص مرتکب شود.

ب- تبدیل: در این مرحله، پول های هنگفتی که از طریق جرایمی مانند کلاهبرداری یا قاچاق بدست آمده به اموال کوچک تر تبدیل میشود. برای مثال شخص مجرم با پول های بدست آمده اموالی مانند خانه، ماشین و یا طلا میخرد.

پ- اخفاء: مجرم پس از بدست آوردن پول از طریق راه های غیرقانونی، با نقل و انتقالات و انجام معاملات متعدد سعی در پنهان کردن منشاء و منبع پول دریافتی دارد و در این راه میتواند از افراد متعددی کمک بگیرد و پول های دریافتی را به حساب آنان منتقل کند.

ت- عادی سازی: پس از اینکه پول دریافتی از مبنع دریافت جدا شده و توسط نقل و انتقالات و مبادلات مختلف پخش میشود، شخص مرتکب با انجام سرمایه گذاری های مختلف اقتصادی و مالی به عادی سازی و فرستادن پول دریافتی در چرخه ی اقتصاد میپردازد.

انواع جرم پولشویی

جرم پولشویی انواع متفاوتی دارد اما باید توجه شود که همگی انواع آن، جرم تبعی هستند و درنتیجه ی جرم دیگری به وقوع میپیوندند. براساس اینکه جرم انجام شده در داخل یا کشور از کشور باشد، به سه نوع تقسیم میشود:

الف- داخلی: پولشویی داخلی در داخل مرزهای کشور اتفاق افتاده و تمامی مراحل و فرایند آن از شروع تا پایان در داخل ایران انجام میشود.

ب- خارجی: پولشویی خارجی از خارج از کشور اتفاق افتاده و نه منشاء و نه عملیات مشروع سازی هیچ یک در داخل ایران اتفاق نمی افتد. با پیشرفت جوامع و دسترسی افراد به اینترنت، این نوع از پولشویی تحت عنوان پولشویی الکترونیکی انجام شده و افراد بیشتری مرتکب این نوع از پولشویی میشوند.

پ- خارج کننده (مهار شونده) : منشاء این پولشویی در داخل کشور بوده و عملیات قانونی سازی و تمیز کردن پول در خارج از کشور انجام میشود.

ت- وارد کننده: در این نوع، منشاء پولشویی در خارج از کشور قرار داشته و مقصد تمیز کردن پول در کشور داخلی قرار دارد. باید توجه داشت که منشاء پول وارد شده به کشور میتواند کشورهای متعددی باشد و مقادیری پول از کشورهای متفاوت به یک کشور مقصد وارد میشوند.

مجازات جرم پولشویی چیست؟

یکی از منطقی ترین و ابتدایی ترین مجازات هایی که برای دریافت پول نامشروع به ذهن میرسد، طبیعتا عودت و استرداد پول دریافتی از شخص مجرم میباشد. بنابراین باتوجه به آنچه در قانون مبارزه با پولشویی درخصوص مجازات این جرم ذکر شده است، در وهله ی اول تمامی عواید بدست آمده از این جرم از شخص مجرم پس گرفته میشود و در مرحله ی دوم جزای نقدی برابر با آنچه از راه نامشروع تحصیل شده است از مرتکب دریافت میشود.

در این موضوع نکات زیر قابل توجه است:

• اگر پول دریافتی طی مرحله ی تبدیل به اموال متعددی تبدیل شده باشد، آن اموال مصادره خواهد شد.
• اگر مرتکب جرم پولشویی شخص حقیقی باشد، علاوه بر مصادره اموال و استرداد مبلغ دریافتی، شرکت مدنظر منحل شده و یا از فعالیت آن برای مدت معینی جلوگیری میشود.
• اگر طی مراحل پولشویی کسی به شخص مجرم کمک کرده باشد، برای مثال پول دریافتی به حساب شخصی منتقل شده باشد، وی نیز مشمول مجازات خواهد شد.
• درصورتیکه مبلغ دریافتی درنتیجه ی جرمی مانند کلاهبرداری و یا قاچاق باشد، علاوه بر مجازات پولشویی، مجازات جرم اصلی نیز بر آن شخص بار خواهد شد.

ارکان جرم پولشویی

جرم پولشویی نیز همانند هر جرم دیگری باید شامل سه رکن قانونی، مادی و معنوی باشد تا به عنوان جرم شناخته شود. ارکان این جرم عبارت است از:

رکن قانونی: طبق قانون، هر فعالیتی اعم از فعل یا ترک فعل که در تضاد با قوانین باشد، جرم محسوب میشود. طبق همین امر، جرم پولشویی در قانون مبارزه با پولشویی ذکر شده و مجازت مناسب با آن در قانون مقرر شده است.

رکن مادی: رفتار مادی و فیزیکی مجرم در جرم پولشویی، ترک فعل در جهت کتمان و عدم ارائه ی اموال دریافتی از راه نامشروع میباشد.

رکن معنوی: رکن معنوی عام و خاص در جرم پولشویی به ترتیب، اراده ی شخص مجرم از انجام این عمل و داشتن هدف مشخص برای رسیدن به نتیجه یعنی تزریق پول هنگفت دریافتی به چرخه ی اقتصاد و دریافت سود بالا میباشد.

شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درخصوص مبحث “جرم پولشویی و ارکان آن” و مشاوره حقوقی رایگان با گروه وکلای تهران مدافع تماس حاصل فرمایید.

پرسش‌های رایج:

دادگاه صالح جهت رسیدگی به جرم پولشویی کجاست؟

بسته به اهمیت هریک از انواع جرایم ارتکابی، دادگاه صالح متفاوت است. برای رسیدگی به جرم کلاهبرداری و قاچاق، دادگاه انقلاب و دادسرا مرجع صالح بوده اما اگر جرم پولشویی به تنهایی در نظر گرفته شد، دادگاه جرایم اقتصادی صالح رسیدگی میباشد.

جزای نقدی جرم پولشویی چقد است؟

علاوه بر استرداد کل مال دریافتی، مبلغ ۱ چهارم کل عواید این جرم از شخص مرتکب دریافت میشود.