مقوله مهریه، به خصوص در سال‌های اخیر برای افراد بسیاری چالش‌های فراوانی ایجاد نموده است از این رو در این مقاله با مفاهیمی چون لایحه دفاعیه مهریه، نمونه تبادل لوایح اعسار و نیز جزئیات لایحه دفاعیه زوجه در پرونده مطالبه مهریه آشنا خواهیم شد و توضیحاتی در این رابطه ارائه خواهیم داد.
لایحه دفاعیه مهریه
پیش از هر چیز بهتر است به توضیح لایحه دفاعیه مهریه بپردازیم. این لایحه کاربردی در دعاوی مهریه مطرح و توسط زوجین استفاده میشود. از آنجایی که مهریه حقی بدون شک و شبهه است که باید از طرف زوج به زوجه پرداخت گردد، اما از نظر قانونی شرایطی نیز وجود دارد که این حق به زن تعلق نمی‌گیرد. اما به هر صورت اگر زن، مهریه خود را طلب نماید و لایحه دفاعیه مهریه نیز تنظیم گردد و به دادگاه ارائه شود، در هر شرایطی، حکم قاضی مبنی بر پرداخت آن است. در هر صورت ممکن شرایطی مطرح شود که طی آن، مرد امکان پرداخت مهریه را نداشته باشد.
در این صورت وی میتواند نسبت به تهیه لایحه دفاعیه اعسار از پرداخت مهریه اقدام نماید. اعسار به معنای ناتوانی و تنگدستی عنوان میشود. یعنی زوج توانایی مالی در پرداخت میزان مهریه را به زن ندارد. از این رو وی نسبت به تکمیل لایحه دفاعیه مهریه می‌نماید تا ناتوانی خود را در پرداخت مهریه ابراز نماید. در ماده ۶ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی نیز چنین عنوان میشود که «معسر کسی است که به دلیل نداشتن مالی به جز مستثنیات دین، قادر به تادیه دیون خود نباشد. تبصره ـ عدم قابلیت دسترسی به مال، درحکم نداشتن مال است. اثبات عدم قابلیت دسترسی به مال برعهده مدیون است». البته شاید در ادامه مسأله مستثنیات دین مطرح گردد که در ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی چنین تعریف میشود:
- منزل مسکونی که در شأن مُعسِر باشد؛
- اثاثیه منزل که برای ادامه زندگی ضروری است؛
- تامین آذوقه (مواد غذایی) که برای نیاز خانواده و شخص او تهیه شده است؛
- کتاب و ابزار علمی که برای شخصی که اهل علم، مطالعه و تحقیقات است، مورد استفاده قرار می‌گیرد؛
- وسایل و ابزار کار. برای مثال: ابزار و ادواتی که برای کار کشاورزی یا بنایی و سفالگری مورد نیاز است؛
- تلفن مورد نیاز مُعسِر.
نمونه تبادل لوایح اعسار
در این متن که به عنوان نوعی دفاعیه از جانب مرد مطرح میشود، محدودیتی برای شخص نویسنده وجود ندارد. این متن میتواند از طریق شخص متقاضی و یا به کمک وکیل و نماینده قانونی وی تهیه گردد که آشنایی بیشتری با قوانین دارد. در متن نمونه تبادل لوایح اعسار مواردی مانند ماده‌های قانونی مرتبط، آیات، روایات و اسناد و مدارک قید میشود. در ادامه به بررسی برخی از مواد قانونی مهم آن می‌پردازیم که ذکر این موارد در نمونه تبادل لوایح اعسار بسیار اثرگذار است:
- ماده ۲۷۷ قانون مدنی: متعهد نمی‌تواند متعهدله را مجبور به قبول قسمتی از موضوع تعهد نماید ولی حاکم میتواند نظر به وضعیت مدیون مهلت عادله یا قرار اقساط دهد.
- ماده ۱۰۸۳ قانون مدنی: برای تادیه تمام و یا قسمتی از مهر می‌توان مدت یا اقساطی قرار داد.
- ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی: مرجع اجراکننده رأی، اعم از قسمت اجرای دادگاه صادرکننده اجرائیه یا مجری نیابت، مکلف است به تقاضای محکوم‌له از طرق پیش‌بینی‌شده در این قانون و نیز به هر نحو دیگر که قانوناً ممکن باشد، نسبت به شناسایی اموال محکوم‌علیه و توقیف آن به میزان محکوم‌به اقدام کند. تبصره- در موردی که محکوم‌به عین معین بوده و محکوم‌له شناسایی و تحویل آن را تقاضا کرده باشد نیز مرجع اجراکننده رای مکلف به شناسایی و توقیف آن مال است.
- ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده: هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت‌های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.
- ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی: هرگاه شوهر قبل از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلاً داده باشد، حق دارد مازاد از نصف را عیناً یا مثلاً یا قیمتا استرداد کند.
- ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده: دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت فرزند و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می‌کند. همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند. ثبت طلاق موکول به تادیه حقوق مالی زوجه است. طلاق در صورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکوم به نیز ثبت میشود. در هرحال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد میتواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.
در ادامه نیز نمونه از پیش تهیه شده‌ای از لایحه دفاعیه اعسار از پرداخت ارایه می‌گردد. طبیعی است که جاهای خالی براساس هر پرونده و با اطلاعات یکتا تکمیل می‌گردد.
بسمه تعالی
ریاست محترم و مستشاران معزز دادگاه تجدیدنظر استان …
باسلام
احتراماً اینجانب … نسبت به دادنامه شماره …. تنظیمی در تاریخ ../../.. که از سوی شعبه … دادگاه خانواده … اصدار یافته و در تاریخ ../../.. به اینجانب ابلاغ شده است، مراتب اعتراض خویش را ظرف مهلت مقرر قانونی به شرح ذیل به استحضار می‌رساند؛
- دادخواست بدوی تجدیدنظرخوانده محترم مبنی بر مطالبه … عدد سکه تمام بهار آزادی از بابت مهریه مندرج در سند ازدواج در تاریخ ../../.. منتهی به صدور دادنامه شماره … از ناحیه شعبه دادگاه صدر الذکر گردید و اینجانب به پرداخت … سکه تمام بهار آزادی در حق تجدیدنظرخوانده محکوم گردیدم.
- به سبب عدم وجود توانایی وتمکن مالی در پرداخت یکجای محکوم به، به تقدیم دادخواست اعسار و تقسیط محکوم به مبادرت نمودم و موارد ذیل را نیز مستند دعوای مزبور قرار دادم:
الف) به موجب پاسخ استعلام واصله از سوی اداره ثبت اسناد و املاک کشور، اینجانب فاقد هر گونه مال و اموال بوده و سند مالکیت هیچ ملکی به نام اینجانب اعلام نشده است.
ب) منزل محل سکونت اینجانب به صورت استیجاری است و مکلف به پرداخت ماهیانه … تومان به عنوان اجاره بها به موجر هستم.
ج) وسیله نقلیه تحت اختیار اینجانب، متعلق به شرکت … (شرکت محل فعالیت) است و تنها انتفاع از آن وسیله میسر است.
د) اینجانب کارمند شرکت … (شرکت ..) بوده و تنها ماهیانه مبلغ … تومان را از باب حقوق ماهیانه دریافت می‌نمایم و جز آن از درآمد دیگری برخوردار نیستم.
هـ) شهادت شهود تعرفه شده که همگی از وضعیت معیشتی و توان مالی اینجانب به طور تمام و کمال مطلع و آگاه هستند، ضمیمه لایحه تجدیدنظر خواهی است و در مرحله بدوی هم تقدیم همان مرجع شده است.
- با این اوصاف، دادگاه محترم بدوی بدون عنایت به دلایل و مدارک تقدیمی و اوضاع و احوال پرونده صرفاً با تکیه بر سمت … اینجانب در یک شرکت …، طی دادنامه صادره، بنده را به پرداخت … عدد سکه تمام بهار آزادی به صورت یکجا و دفعتاً واحده به عنوان پیش پرداخت و همچنین پرداخت هر ماه … تمام بهار آزادی تا تسویه کامل در حق تجدیدنظرخوانده محکوم نمودند. این در حالی است که همانطور که مذکور افتاد و به استناد جواب استعلام اداره ثبت اسناد و املاک کشور نه تنها ملکی در اختیار و در مالکیت ندارم بلکه هر ماه با حقوق ماهیانه دریافتی (…) لاجرم مکلف به پرداخت اجاره بها منزل استیجاری خویش نیز هستم. با این تفاسیر، حقوق ماهیانه دریافتی، تکافوی مخارج زندگی شخصی اینجانب را نمی‌دهد چه برسد به پرداخت یکجای … عدد سکه طلای تمام بهار آزادی و از آن پس، پرداخت … سکه طلای تمام بهار آزادی در ماه به تجدیدنظرخوانده و لذا تکلیف پرداخت یکجای … سکه (معادل تقریبی … تومان) به صورت یکجا بسیار با توان مالی اینجانب در تعارض بوده و منافات دارد.
با عنایت به مراتب مطروحه (تمام موارد پیشنهادی در ادامه باید قید گردد) در فوق ضمن پذیرش اعسار، تقاضای نقض دادنامه معترض عنه و تقسیط محکوم به، به میزان توانایی و تمکن مالی اینجانب از محضر حضرات مورد استدعا است.
لایحه دفاعیه زوجه در پرونده مطالبه مهریه
گرچه مرد میتواند در دادگاه تمامی شواهد و مدارک خود را مبنی بر عدم توانایی در پرداخت مهریه ارائه نماید اما این نکته نیز طبیعی است که زن نیز میتواند به مخالفت و رد دعاوی وی با ارائه مدارک و شواهد به دادگاه اقدام نماید. در این زمینه می‌توان شخصاً و یا با کمک وکلای مطلع نسبت به تهیه لایحه دفاعیه زوجه در پرونده مطالبه مهریه و نسبت به ارائه آن برای گرفتن مهریه به دادگاه ذی‌صلاح اقدام نمود.
در جامعه امروزی طلاق به عنوان راه‌کاری برای خروج از تصمیم اشتباه ازدواج در نظر گرفته میشود. در صورتی که زن یا مرد از حقوق قانونی خود آگاهی نداشته باشند، امکان دارد تا در این زمینه حق آن‌ها مورد اجحاف قرار گیرد. آگاهی از متون قانون و شرایط آن میتواند در این زمینه بسیار راهگشا باشد.
سؤالات متداول
- آیا برای دریافت مهریه زن باید تمکین نماید؟
دریافت مهریه توسط زن با عدم تمکین وی هیچ ارتباطی ندارد. هیچ امری نمی‌تواند مانع از درخواست مهریه توسط وی گردد. از این رو در لایحه دفاعیه مهریه، تمامی موارد ذکر شده در مورد مهریه را ارایه نمایید.
- لایحه دفاعیه مهریه حتماً پس از طلاق به دادگاه ارایه میشوند؟
خیر، ارائه این لایحه میتواند در زندگی عادی با مرد تهیه و ارایه شود. مهریه عموماً پس از طلاق به عنوان پشتیبان مالی زن در نظر گرفته میشود.
- آیات مناسب در تنظیم لایحه دفاعیه مهریه کدام است؟
در این زمینه اشاره به آیههای ۴، ۱۹ و ۲۰ سوره نساء میتواند بسیار کمک کننده باشد.
- در تنظیم لایحه دفاعیه مهریه ارایه کدام مدارک ضرورت دارد؟
اگر توجیه زوج برای ناتوانی مالی (اعسار) در پرداخت مهریه است، ارائه مدارکی دال بر تمکن مالی و دارایی‌های وی ضرورت دارد.
اشتراک در شبکه اجتماعی
اشتراک در
فیسبوک
اشتراک در
توییتر
اشتراک در
واتساپ
اشتراک در
تلگرام
مطالب مرتبط با این موضوع
